Davranış → Sistem & Alışkanlık
Yürütücü Beceriler
Yürütücü beceriler beynin görevleri etkili bir şekilde yerine getirmesi ve problemleri çözmesi için gerekli olan bilişsel yetkinliklerdir. Günlük yaşamda her yaştan bireyin ihtiyaç duyduğu bu beceriler, özellikle ortaokul ve lise döneminde büyük bir rol oynar. Çünkü öğrenciler hem sorumluluklarını yönetmek hem de sosyal çevrenin getirdiği dikkat dağıtıcı unsurlar ve dürtülerle başa çıkmak zorundadır.
Yürütücü beceriler hayatın her alanında başarıyı etkileyen kritik becerilerdir.
Eğer bir öğrenci bu becerileri erkenden geliştirirse, yetişkinliğe çok daha sağlam bir temel ile adım atar. Bu nedenle, öğrencilerin kendi güçlü ve zayıf yönlerini tanımaları, stratejik olarak gelişim planları yapmaları ve bu becerileri bilinçli bir şekilde güçlendirmeleri gerekmektedir.
Okul öncesine ve ilkokula uygun olan buton ile ilgili sorulara cevap verip, varsa kardeşinin en zayıf becerilerini ve odaklanması gereken konuları öğrenebilirsin.
“Yürütücü beceriler” terimi ilk duyulduğunda genellikle iş dünyasında başarılı olmak için gerekli yetkinlikler olarak algılanır. Stratejik planlama, karar alma ve bilgi yönetimi gibi beceriler gerçekten bu kavramın bir parçasıdır, ancak yürütücü beceriler yalnızca iş hayatıyla sınırlı değildir.
Bir öğrenci için sabah uyanmak, okul eşyalarını düzenlemek, derslere odaklanmak veya sosyal hayatını dengelemek gibi günlük işler bile yürütücü becerilere dayanır. Bu beceriler güçlü olduğunda, bir öğrenci daha bağımsız, disiplinli ve başarılı bir kişi haline gelir.
Gün boyu dersler, aktiviteler, sosyal hayat ve teknolojik uyarıcılar arasında kaybolan öğrenciler, yürütücü becerileri zayıfsa bu yoğun tempoyu yönetmekte çok daha fazla zorlanır. Bu durum, hem akademik başarıyı hem de psikolojik iyi oluşu olumsuz etkileyebilir.
Bağımsız ve başarılı bir yetişkin olabilmek için bir gencin yürütücü becerilerini geliştirmesi gerekir. Çünkü yetişkinlik dönemine yaklaşıldıkça bireylerin kendi hayatlarını yönetebilmesi, plan yapabilmesi ve zorluklarla başa çıkabilmesi beklenir.
Yürütücü Becerilerin Bileşenleri
Her bireyin bazı yürütücü becerileri güçlü, bazıları ise zayıf olabilir. Ancak bu becerileri tanımlamak ve geliştirmek mümkündür. Araştırmalar, yürütücü becerilerin 11 temel bileşeni olduğunu gösteriyor:
Tepki kontrolü – Dürtüleri yönetebilmek
Çalışma belleği – Bilgiyi kısa süreli hafızada tutarak işleyebilmek
Duygusal kontrol – Stres ve baskı altında sakin kalabilmek
Esneklik – Değişen durumlara hızlı uyum sağlayabilmek
Dikkati sürdürebilme – Uzun süreli odaklanma becerisi
İşi başlatabilme – Ertelemeden, gereken işleri zamanında yapabilmek
Planlama ve önceliklendirme – Hangi işin önce yapılması gerektiğini belirleyebilmek
Organizasyon – Eşyaları ve düşünceleri düzenleyebilmek
Zaman yönetimi – Zamanı etkili kullanabilmek
Hedef odaklı sebat – Engellere rağmen belirlenen hedefe ulaşabilmek
Üstbiliş (Metakognisyon) – Kendi düşüncelerini ve davranışlarını analiz edebilmek
Yürütücü Beceriler Neden Geliştirilmelidir?
Kendi hayatını yönetebilmek için – Planlama, zaman yönetimi ve görev başlatma becerileri, bağımsız bir yaşam için kritik öneme sahiptir.
Akademik başarıyı artırmak için – Dikkati sürdürebilmek, organizasyon becerileri ve hedef belirleme yetkinlikleri, öğrenmeyi kolaylaştırır.
Sosyal ve duygusal dengeyi sağlamak için – Tepki kontrolü ve duygu düzenleme becerileri, sağlıklı ilişkiler kurmayı destekler.
Kariyer başarısı için – Esneklik, üstbiliş ve planlama yetkinlikleri, profesyonel hayatta öne çıkmayı sağlar.